Saltworks

All along the West Coast one can see the salt works. At the Oranje River's mouth we saw the white deposits of salt in the marshland, but further down south salt mining is a serious business at the Sout- en Olifant's river mouths. I also know of salt mining near Yzerfontein. For most of us living in the Cape, the salt mines near Velddrif are probably best-known, when going north from Cape Town one cannot miss the snow-white salt mounts iof the Cerebos salt plant sparkling in the sun.

We cannot imagine a life without salt. Sodium chloride, generally known as common salt, is not only important to us in bringing out our food's flavours, it is also essential to the health of our bodies.  Sodium and chloride, together with potassium, are the ions necessary for nerve conduction.  Workers and athletes exposed to the high temperatures of the outdoors, lose a lot of salt through sweating and are prone to muscle cramps because of that. One can prevent and cure this by adding salt tablets or energy drinks with high levels of salt to the diet. A diet rich on meat and milk will probably not need much more added salt, but if the diet is mostly limited to grains, fruit and vegetables, it will need a supplement of salt.  Wild and domestic animals use salt licks to obtain essential salts.  Other uses of salt include the preservation of meat and fish and for curing hides.  Salt is an ingredient for the manufacture of washing soda (sodium carbonate), baking soda (sodium bicarbonate), caustic soda (sodium hydroxide), bleaching powder and chlorine.  It is also used in the manufacture of glass, soap and glasses.

To ensure that table salt remains free flowing, small quantities of sodium carbonate or trisodium phosphate are added.  In South Africa a small quantity of potassium iodide is also added, to overcome iodine deficiency.

Many substances make up the salt in seawater, but sodium chloride is by far the dominant compound.  The proportions of salts in the sea are relatively constant – sodium chloride (77,8%), magnesium chloride (9,4%), magnesium sulfate (6,6%), calcium sulfate (3,4%) and potassium chloride (2,1%).  The salt content of seawater is similar to the body fluids of most animals.

In other countries salt is mined out of rock-salt deposits, but along our western shores salt is extracted from the saltwater by evaporation.  Preliminary concentration of the seawater is achieved by channeling seawater into a series of shallow ponds.  As the water evaporates the brine becomes more concentrated and the different salts separate out as each reaches its point of saturation in the solution.  The order of deposition is calcium carbonate, calcium sulfate, sodium chloride, magnesium sulfate, carnallite and magnesium chloride.  Sand, clay and less soluble salts are then removed.  The remaining clear concentrated brine is run into a succession of crystallising pans, usually three, where the salt is deposited.  In the first pan the best grade “table salt” is produced.  In the second pan second grade salt for the chemical industry is produced and the brine from the third pan is used for pickling fish.

Hand harvesting for the general sea salt is usually done twice a week.  Staff use long handled rakes and stainless steel mesh skimmers, bending over the shallow rectangular pools of seawater, dense with salt, drawing the crystals to the sides of the pans.

The salt in each crystallising pan is raked into rows and then heaps and drained for several days, before being lifted from the pans and dried in hot-air rotary driers.

In 1972 Cerebos erected a factory to produce salt, to the south of Velddrif, where the Berg River runs into the sea. The Velddrif Salt Works consist of 400 year old brine that is pumped from an underground seawater lake on the shores of St. Helena Bay near Velddrif. Due to siphoning through shell beds, the salt here is higher in calcium content and lower in sodium.  The dry summers and low rainfall of the West Coast make this region ideal for extracting salt from sea water. High evaporation rate by wind and heat produces high quality salt. In addition, the many drying and canning fish factories provide a ready market for considerable quantities of salt.

Cerebos Salt Works have guided tours on Thursday to enlighten anyone interested in where our salt comes from. One can also visit the KhoiSan Salt Factory in town.

The history of salt is not the only reason to visit these salt works. The salt works offer aquiet resting place for thousands of local sea birds and migrating and wader species.  Especially when the water levels in the salt pans are low, when they can reach the macro fauna easily. With high tide when the muddy banks of the river are flooded, the waders will also find refuge here till the river's water level drops.

The read coloured water of the salt pans are caused by the microscopic algae called cyanobacteria, these are the bait for filter feeders like the Greater and Lesser Flamingos who are present here in large numbers at certain times of the year.

Thousands of birds breed here. Apart from the large number of Caspian Terns, Greater Flamingo and Lesser Flamingo started breeding here in the last few years and one should not be surprised to see Chestnut-banded Plovers on their nests.

It is an amazing sight to be here next to the snow-white salt mounts and reddish water and watch the different birds feeding, each in its own unique way.

Flamingos are slowly pacing to and fro, heads bowed while filter feeding. On the banks a swarm of stints chase the small insects flying around, a bit to the side a yellow-billed egret is ready to pounce on its prey. Every now and then the Caspian terns fly up as if in a large cloud above your head. From the sea a dark line of bank cormorants are flying in to roost.

The setting is spectacular. Photogenic. Peaceful.

Bokkom Culture

The West Coast is bokkom country and here in Velddrif these little eye-less fish hanging in bunches together to dry, are a cultural symbol. You do not really know the West Coast and its culture if you nave not experienced and savored the unique, deeply salty taste of these delicacies! But this may not be everyone's cup of tea so to speak... the smell, the taste, the "eye-lessness" can haunt you long after you have eaten a bokkom.

In July, when Jacobus and I were exploring the area, the bokkom lane adjacent to the Berg River was quiet, misty and cold. The boats were berthed and in the few restaurants open, tourists sat sipping their drinks while pizzas and hamburgers were served. In summertime the picture would be quite different: a busy street bustling with people and merchants - you sometimes will need you elbows to row your way through the crowds. Bokkom lane is like an ant's nest, it becomes the heart of the West Coast with fish factories, stores and shops opening their doors and tourists pose next to the bokkom bunches with sunny smiles... 

The vibrant harder industry with the colourful boats, nets and witty fishermen are the true attractions of the region and thousands of tourists flood the area in hopes to capture the West Coast ambiance with the perfect picture.

Harder fisheries have a long history. The first Dutch settlers in the 1600's used beach-seine nets to catch schools of harders in Table Bay. In 1658 four Dutch free burghers got permission to live in Saldanha Bay. The Dutch East Indian Company has given them more than 50 years of sole rights to fish there and transport the fish to the Cape of Good Hope to be sold to fellow burghers as well as passing ships in Table Bay.  A fifth of their catch had to be delivered in dried and salted form. This is where the bokkom culture started.

Today harders are caught by licensed fishers who use gill nets and beach-seine nets to snare their catch.  In these areas fishing is a serious business and around 600 nets are used in the St Helena Bay and Berg River estuary.

“Harder” is the common name for the southern mullet, Liza Richardsonii, and is by far the most abundant of the 15 species of mullet that occur in our waters.  This endemic to our coast use estuaries and inter-tidal rockpools as nursery grounds and many remain in these sheltered waters until they reach adulthood.  They can reach a length of 200mm in  about three years.

The most common method for catching harders is the setting of gill nets.  This is a passive form of fishing wherby gill nets are set either from a boat or by walking them out from shore in the hope that a shoal of fish will swim into them and become entangled.  These nets either drift or are staked or anchored.  The size of the mesh determines the minimum size of the fish that are caught.  Beach-seining or trek-netting is another method used to catch harders.  Woven nylon nets are rowed out into the surf zone to encircle a shoal of fish.  Sometimes the nets are set blindly, but on most occasions a fish spotter, who stands on high ground adjacent to the beach, guides the netters towards a clearly visible shoal of fish.  A single man holds the long headrope on the beach while the net is payed out from the boat.  Both ends of the headrope are then pulled by hand towards the shore by a group of between eight and thirty fishers.  The net gradually folds around the fish and they are brought ashore in the bag at the end of the net.

Up until the late 1960`s the only restriction on harder fishery was the minimum mesh size of 44mm to prevent the snaring of juvenile fish.  In 1974 the practice of purse seining harders from boats was phased out, largely in response to complaints by anglers that the netting was having a detrimental effect on stock of popular angling fish.  By the early 1980`s a permit system was in place.

Netting is a unselective method of fishing and a large number of fish species, besides harders, are trapped and killed by nets used in this industry.  In the Western Cape the Cape Elehant fish or St. Joseph shark as it is known locally, form 25% of the by-catch.  This caused the numbers of the St. Joseph shark to drop sharply. Other fish caught regularly in the harder nets are yellowtail, white steenbras, elf, grunter and galjoen.

Around 95% of all South African bokkoms is produced by the small factories in the “bokkom capital of the world”, Velddrif.  Each factory has its own little jetty across the road on the banks of the river. In the past large shoals of harders were caught in the rivers and the fishermen would moor their “bakkies” (the local slang for a small boat) here to off load their catch. Because of over-fishing catching harders in the river is now illegal and can they only be caught in open sea off Laaiplek.

To get harders ready for consumption in the form of bokkoms, is a lengthy process. A large tank is built of bricks or stones and filled with a strong pickle made of around 50kg of coarse salt and fresh water.  Fish are thrown in there and covered with a thick layer of salt. The next day a wooden press with weights are put on top of the fish. The purpose of the press is to ensure that the guts of the fish is pressed flat so that it does not go bad.  After the third day in the tank the fish are taken out and stringed up in bunches of 10 to 25 fish each on a rope.  The bunches are dipped in freshwater for a few times and then are hanged on the scaffolds outside - in wind and sun - to dry. Early evening the scaffolding is taken inside to prevent the bokkoms to take in the night moisture.  For about five days the bokkoms will hang there - large-eyed like the horns of an antelope... till they are dry enough to be enjoyed.

Believe me, they taste better than they smell...

The Berg River Estuary

The Berg River estuary is one of the largest of South Africa`s 279 estuaries, with a total area of 61km2.  It is one of the most important estuaries in the country from a conservation perspective, particularly in respect of its bird and fish fauna.  The extensive floodplain that surrounds the middle and upper reaches of the system make it unique in the south-western Cape.

Early days when the first Portuguese set foot on land to get freshwater for their long journey to India, the Berg River estuary must have been a true paradise. Birds, fish, hippos, elephants ... The Portuguese called the river Santiago after Sant’ Iago (St. James the Great) patron saint of Spain.  But the explorers send out by Van Riebeeck named the river Berg, and Santiago vanished.

Historically, the Berg River was one of many habitats in the Cape inhabited by hippos but, in the late 1600's, hunters began over-exploiting the hippos for their meat and hides, resulting in a decline in their numbers. By the mid-1700's, they had declined to such an extent that governor Tulbagh introduced a fine of 1000 guilders for anyone caught killing a hippo. 

Despite this protection, their numbers continued to dwindle as human settlement altered and destroyed their habitat. By the early 1800's, perhaps only a dozen remained, sheltering in the region of Kersefontein and the estuary. In 1829, only six hippos remained. The last known hippo was shot in 1869 by Martin Melck when it attacked and killed one of his employees.

Since the Europeans have settled here on farms and in, what later developed into small towns, things have changed drastically. The river and estuary were put under pressure.  Mounting pressures that are nowadays threatening this estuary, include freshwater abstraction and pollution, over fishing, housing developments and high intensity recreation.

Based on the extent of tidal influence, the estuary is estimated to be 65 km long, although seawater does not penetrate this far upstream.  The main channel at Velddrif is about 100-200m wide, becoming progressively narrower and shallower upstream.  Depth is about 3-5m on average, but can be as much as 9m in places.  In the catchment area - completely in the winter rain zone of the Western Cape, there are 3 dams: Wemmershoek-, Voëlvlei- and Berg Rivier Dam.  Smaller farm dams are also in the catchment area.

The small town of Laaiplek lies directly north of the river mouth, with Port Owen and Velddrif a bit more upstream.  This is where you'll find most of the population of the area of about 15 000.  Economic activities associated with the estuary have historically been fishery-based (commercial fishing, fish processing factories and boat repair facilities) but have recently expanded to include tourism and recreation. Cerebos and smaller commercial salt works generate further income in the area.

The ecological functioning of the estuary is determined by seasonal changes in the river discharge and consequent changes in salinity and turbidity.  In winter, when the floods recede in spring, the salinity increases and the system shifts back to a predominantly marine environment.  When the shallow pools on the floodplain start to dry out, also in spring, there is a marked increase in the number of birds the wetland supports.  The floodplain encompasses eight major wetland types in addition to the river channel, ephemeral pans, commercial salt pans, reed marsh, sedge marsh, salt marsh, halophytic floodplain, xeric floodplain and inter-tidal mudflats.

Fish are particularly reliant on estuaries for sheltered habitat on Southern Africa, and different species depend on them to different extents.   A total of 35 fish species from 30 families have been recorded in the Berg River estuary, of which nearly 50% can be regarded as either partially or completely dependent on the estuary for their survival.  These include some highly valuable species such as white steenbras and elf as well as lower value species such as grunters and harders.  The estuaries on the west coast, particularly the Berg River are crucial in maintaining the range and stock integrity of estuarine dependent species along the west coast.  The decline in the harder stock and marine gill net fishery catches on the west coast has been attributed to recruitment over-fishing in the Berg and Olifant's estuary gill net fisheries.  However, strong recoveries in fish abundance in the Berg River have been observed since gill netting in this estuary was banned in 2003.

Birds are one of the most important components of the Berg River estuary`s biodiversity.  It supports the highest recorded density of shorebirds on the West Coast of Africa, and supports nationally important populations of several species.  Since 1975 approximately 250 bird species have been recorded.  On average more than 12 000 non-passerine waterbirds are found at the estuary during summer and 6000 during winter.  In combination, the estuary and floodplain regularly support more than 20 000 birds.  In December 1992 a count of both habitats yielded 46 234 waterbirds.  The total waterbird numbers are strongly influenced by the influx of Palearctic migrants and more than 8000 migrant waders, especially Curlew Sandpiper and Little Stint are regularly present.  The open mudflats support a small population of African Black Oystercatcher.  In recent years, a large cormorant roost (estimates of up to 60 000) has developed near the mouth, probably a result of loss of suitable areas elsewhere.

The Berg River Estuary contributes about 60% of the estuarine habitat on the west coast and is thus extremely important in this respect.  The principal threat to this estuary stems from inadequate water flow volumes and an unnatural flow regime of fresh water coming down the Berg River from its catchment due to high levels of water abstraction along the river`s course and to the Berg River Dam which supplies water to the Greater Cape Town metropolitan area.  A second threat is hyper-salinity in the estuary, which occurs when the sediments at the river mouth are dredged to allow boats access to what has become a fully constructed harbour in place of the natural estuary and river mouth.  Dredging increases the velocity of the tidal flow, the turbidity of the water and the penetration of saltwater upstream and intensifies erosion within the system.

The Berg River estuary's rich biodiversity is threatened by different factors like tourism, poachers, alien vegetation e.g. Eucalyptus, water hyacinth and farming methods.  To keep an eye on everything, Cape Nature has appointed a marine estuary ranger, who, apart from conducting regular patrols on the river and estuary, also carries out law enforcement duties, biodiversity monitoring and environmental  education and public awareness work.  He is supported by the Berg River Estuary Forum.

The Berg River Estuary is sufficiently important to satisfy the criteria for registration with the Ramsar Convention. We are hopeful that this beautiful part of our country can also now receive the formal protection it deserves.

Aarde en aanbidding: Saterdag 30 Desember 

Ps 24:1: “Die aarde en alles wat daarop is, die wêreld en die wat daar woon, alles behoort aan die Here…” (VB)

‘n Mens hoor dit nog steeds veels te veel dat om te werk in God se koninkryk iets geestelik moet wees, terwyl die bou en bewaring van God se skepping eintlik maar gewoon en selfs ondergeskik is. Sommiges beweer selfs dat die materiële dinge in die skepping minderwaardig of selfs kwaad is, terwyl net die geestelike dinge kwansuis goed is.

Gaan lees Ps 24 in sy geheel.  Die verwysing na God as Eienaar van die hele aarde en alles wat daarin woon en die aanbidding tot God staan in reëlregte verbintenis tot mekaar.  Daar is geen skeiding tussen die aardse en geestelike in hierdie Psalm nie! In tipiese Hebreeuse poëtiese styl gebruik die psalmis die woorde “aarde” en “wêreld” (vers 1) in parallel om sy punt te maak. Dit gaan hier nie net oor mense nie, maar oor alles, elke skepsel – lewend of nie-lewend. Al mag dit dalk voel dat jy nie verstaan hoe so ‘n verbintenis dan werk nie, weet ons dat die Psalms poëties is en ons die moontlikheid gee om die ervarings en emosies wat ons het onder woorde te bring.  Die grootheid van God se skepping roep op tot eerbetoon!

Die Israeliete destyds het die Psalms gesing as deel van hulle aanbidding en hierdie Psalm is heel moontlik gekomponeer toe die ark op feestelike wyse teruggebring is in die stad (2 Sam 6:5,13).  Daarna is die Psalm telkemale gesing as die ark saamgegaan het oorlog toe en weer teruggekom het. Volgens oorlewering het die Jode later in ballingskap hierdie Psalm elke Sondag gesing om die eerste dag van die Skepping te herdink.  Die funksie van die Psalms oor die algemeen was om die verbintenis tussen God en diegene wie Hom aanbid te versterk. 

Vandag geld daardie Psalms nog net soveel vir ons.  Die eredienste en rituele van die Israeliete destyds was toe al ‘n afskaduing van Christus (Kol 2:17). Christus was die vervulling dat al die volke in Abraham geseën sal wees (Gen 12:3). Dink daaroor wat dit beteken dat Jesus Christus vandag hierdie Psalm saam met jou lees en sing.

Die woorde in vers 1 wat na die aarde verwys is nie uitgesluit uit aanbidding nie. So asof ons van die skepping geniet of daarin ons terapie vind, dit miskien met ‘n foto vasvang, en dan vervolgens weer oorgaan tot die werklike meer belangrike geestelike sake.  Inteendeel! Hierdie Psalm maak dit duidelik dat alles op hierdie aarde en alles wat hier woon aan God behoort en dat dit verweef is met aanbidding.  

Sing: Ps 24:1-5

Refleksie: Kyk rondom jou. Alles behoort aan die Here. Sien die grootheid maar ook die detail. Bring lof en eer aan die Here.

Nood

Dinsdag 26 Des 2017

Ek het nie eintlik mense hier verwag nie...

Toe ons in Julie vanjaar hier kom kyk het, kon `n mens nie eens hier ry nie.  Net soutpanne en modderpaaie wat die vloedvlakte deurkruis.  Maar in die somer lyk dit hier by die mond van die Olifantsrivier heeltemal anders.

Waar ek gedink het die mond sal beskermde gebied wees, staan tente en karavane.  Iemand het probeer om met paaltjies die paaie na die mond toe, toe te maak.  Maar dit stop nie die mense nie.  Daar word net nuwe paaie om die paaltjies gemaak.  Waar die toiletgeriewe in hierdie sensitiewe area is, kan `n mens net raai...

In `n gat langs die pad het iemand 34 motorbande uitgegrawe. Ons het dit getel.
Die borde wat opgesit is om die mense streng te waarsku om nie op die strande te ry nie, kon hulle ook maar gelos het.  Die boetes van tot R2000.00 of ses maande tronkstraf skrik hulle ook nie af nie...

Ek wonder hoeveel van hierdie mense besef dat twee van die vreemdste skipbreuke in ons land se geskiedenis, juis hier plaasgevind het.  Die Nederlandse skip “Meteren” was waarskynlik een van die eerste skepe wat hier vergaan het.  Nie as gevolg van die weer of agterlosigheid nie, maar omdat daar niemand op haar was wat die boot kon stuur nie...Almal was doodsiek aan skeurbuik.  Oorgelewer aan die wind en seestrome het dit eenvoudig in die rigting van die mond gedryf, op die rotse beland en gesink.  Slegs nege  van die bemanning het lewendig die land gehaal.  In 1817 het die “Elisabeth”, `n Engelse skip, by die walvisstasie op Robbeneiland gelê om olievate te laai.  `n Entjie daarvandaan het een van die tronkbewaarders, in die nag, vir elf tronkvoëls gewere en ammunisie gegee en hulle gehelp om te ontsnap.  Die elf het met `n bootjie na die “Elisabeth” toe geroei en dit oorgeneem.  Weke later het nuus die Kaap bereik dat `n skip gestrand het in die Olifantsriviermond.  Die “Elisabeth”.  Wat van die bandiete geword het, weet niemand nie...

Ek begin die tweede fase van my staptog met nuwe moed.  Die drie dae rus het my goed gedoen.  Die meeste pyne het verdof en die seer spiere voel weer reg vir oefening.

En ek weet dat Maricia, my niggie, oppad is uit die Kaap...

Voor ek begin, soek ek eers vir nurdles.  Gelukkig kry ek niks.

Volgens ons beplanning sou ek die eerste 500km alleen stap.  Die laaste bietjie minder as 500 sou Maricia my vergesel.  Nie die hele tyd nie.  Net gedeeltes.  Maar dis net wat ek nodig het om die alleenheid bietjie te breek.  Iemand om mee te gesels.

Ek kan nie wag nie...

Vandag voel nogal soos die dag toe ek die eerste keer afgelaai is by die Oranjeriviermond.  My lyf moet weer bietjie gewoond raak.  Alles voel vreemd.  Hopelik kom ek gou in my ritme en is die dag nie soos daardie eerste dag nie...

In die verte kan ek die ystertrein sien.  Die lange wat van Sishen na Saldanhabaai loop.  Alhoewel dit seker kilometers van my af is, kan ek dit duidelik hoor loop op die spore.  Dit is die dag na Kersfees.  Almal is nog in `n feestelike stemming.  Ons het oppad hierheen deur Lutzville `n paar gesien wat dalk nog te veel in `n feestelike stemming is...  Soos die een wat slinger-slinger die bakkie gesalueer het, toe ons verby ry.  Maar die trein wys my daar is mense wat moet werk vandag.  Die wieletjie wag vir niemand nie.  Geld ken nie feesdae nie...

Om by Strandfontein uit te kom is redelik voor die handliggend.  Jy stap net kuslangs.  Die paadjie wat ek volg lei my uiteindelik tot op die strand. Maar hier voor my is `n klomp rotse.  Ek moet weer op teen die kranse om `n paadjie te vind wat my verder kan neem  Ek hoop nie dis te ver nie, want ek is nie lus vir `n geklouter nie.

Ek kry `n ander paadjie wat my terugvat strand toe.  Hierdie keer lê die strand van Strandfontein oop voor my.  Hier is al heelwat mense.  Sommiges stap `n entjie.  Hand-aan-hand.  Ander loop met hul kindertjies.  Een speel al met `n vlieër in die wind.  Die opvallendste is egter die mense wat so draf.  Dit lyk of `n klomp mense gewetensprobleme ontwikkel het oor die hoeveelheid kos wat hulle op Kersdag geëet het.  Ander het besluit dat hierdie vakansie die regte tyd is om fiks te word.  Want die meeste van hierdie drawwers hardloop net so `n paar honderd treë en gaan staan dan eers hande op die knieë om te rus... Sweet. Hyg na asem.  Totaal onfiks.

Dalk moet ek nie te hard op hulle wees nie.  `n Mens moet êrens begin.  En nou is altyd die regte tyd.

Ek stap by die hoefyster-kampeerterrein op.  Die steil bult op.  Volgens die kaart moet hierbo `n paadjie wees wat in Doringbaai uitkom.  Ek kry dit na `n tydjie. `n Tweespoorpaadjie met `n bordjie. Twee stapmannetjies.  Later nog `n bordjie:  Namaqua West Coast.  Ek weet nie of dit `n wandelpad is of `n staproete nie.  Ek stap op `n grondpad in die “right general direction”.  Dis al wat saak maak. 

By `n fietsry-bordjie staan TRONNOX.  Ek weet Tronnox is `n mynmaatskappy.  Ek weet nie of ek op verbode grond is of dat die paadjie deur Tronnox geborg word nie, maar ek besluit om aan te hou tot hulle my stop.  Dit lyk darem of die pad gereeld gery word.

Ek sien nou ek kon die hoefysterbult uitgesny het as ek reguit strandlangs aangestap het.  Baie energie vermors, maar dis nou verby.  Ek is nou hier.  Help nie mens kla oor sulke goed nie.  Die pad waarop ek loop, stap lekker en ek behoort goeie tyd te kan maak.

Op die paadjie kom ek op `n gesinnetjie af. `n Man, vrou en twee hoërskoolkinders.  Van Bellville.  Die tannie lyk bekend.  Hulle wou weet wat ek doen en waarheen ek oppad is.  Hulle gaan my volg op die Blog en Facebook.  Nog so 9km dan is ek in Doringbaai en dan nog net so vyf tot by my bestemming.  Dit is waar my niggie Maricia by my sal aansluit.

My pa-hulle is solank Lambertsbaai toe om my verblyf vir môre-aand daar te reël en my kos en kaarte daar af te gee.  Ek ken nie die mense waar ek gaan oorbly nie. Iemand het dit vir ons gereël... Gelukkig is Maricia dan ook darem daar...

Ek vorder baie stadig nou.  Hier is so baie mooi foto-geleenthede.  Ek het nou vir `n tydjie op `n enkelspoorpaadjie naby aan die kranse gestap met hoë drop-offs see toe.  Maar dis pragtig.  Die mooiste stukkie kus wat ek nog gestap het.  Ek het `n “selfie-stick” met my kamera en trekking poles gemaak om `n paar interessante fotos met my op te neem.  Die kamera is maar swaar, maar ek dink dit het gewerk.  Hoop die foto`s kom darem mooi uit...

Ek het na negentien dae se stap iets agtergekom van my kamera.  Ek wens ek het dit van die begin af geweet.  Die laaste een van my timer settings is “custom”.  Dit beteken ek kan die timer stel vir hoe lank ek wil en hoeveel foto`s dit moet neem.  Nou hoef ek nie meer my nek te breek om in posisie te kom as ek myself wil afneem nie!  

`n Pragtige kransvalk vlieg oor en herinner my weer hoekom ek stap...

Voor Doringbaai is `n groot quarriegat.  Baie op en af.  Steil.  Die ergste is dat jy nie weet of jy op die regte paadjie is nie.  Hier is so baie wat in verskillende rigtings gaan.  Dit tap jou energie.  En die omgewing is afskuwelik.  Uitgrawings oral.  Geen lewe nie.  Net sand en klippe.

Oor `n randjie sak die pad na nog `n deel van die uitgrawings.  Hier staan `n paar tente in die middel van nêrens.  Mense kamp hier wild op die voorstoep van Doringbaai.  Ek wonder of dit wettig is...

Dis winderig op Doringbaai.  Ek rus bietjie.  Wil uitvind of my pa-hulle of Maricia-hulle al naby is.  Die whatsapps wil om een of ander rede nie deurgaan nie.  By die winkeltjie koop ek vir my tonic water.  Dis omtrent al wat in die winkeltjie was.  Gelukkig hou ek daarvan.  Selfs al is dit warm proe dit koud.  

Die foon bly sukkel.  Die boodskappe wil nie deurgaan nie en ek kan ook nie bel nie.  Ek het nie meer airtime nie.  Ek is bekommerd dat ek nie vir my pa kan laat weet wanneer ek by my bestemming aankom nie.  En waar ek presies is nie.  Niks kom deur nie en niks gaan uit nie.  Ek stap die duur winkeltjie in en vra vir die minste airtime wat hulle het. R5.00.  Ek het nou seker al `n uur gesukkel...

Net buite die dorp kom `n klompie whatsapps deur. 

Ek het nog so 4,5km se stap oor vir die dag.  My pa-hulle is nog in Lambertsbaai.  Dertig kilometer as jy Transnet se pad mag ry.  Maar daarvoor het jy deesdae `n permit nodig. Dis nie meer soos die ou dae wat jy kan tolgeld betaal en deurry nie.  My pa het seker by agt mense gevra vir toestemming of `n permit.  Niemand wil help nie.  Een van die mense het gesê hy kan R100 betaal en aansoek doen.  Toe my pa vra wat is sy kanse om gekeur te word, was die antwoord 0%!  Wat help dit jy betaal dan?!  Selfs toe hy vra of hy die pad mag ry as daar iets met my gebeur was die antwoord “Nee”.  My pa is nie te bekommerd hieroor nie.  As daar regtig moeilikheid is sal hy met polisie begeleiding injaag...

Ons het ook deur mnr. Lachlan Macdonald, die Omgewingsbewaringsman van die omgewing, iets probeer reël.  Al raad wat hy gehad het was om die mense by die tolhek te “bribe”.  Dis algemene praktyk hierrond lyk dit my.  Jy betaal omkoopgeld - dan laat hulle jou deur.

My pa sal dit nie doen nie...

Dit beteken hy moet `n hengse ompad ry om nog tot hier te kom.  Ek gaan seker `n tydjie vir hulle op die strand moet wag.

Dis nou al redelik hoogwater.  Dit beteken ek kan nou nie meer op harde sand stap nie en sagte sand is nou vir eers my voorland.  Die strand loop ook teen `n helling wat die stap nog verder bemoeilik.  Gelukkig is dit nou nie meer te ver nie.  Die onstellende van hierdie gedeelte is die nege dooie robbe wat ek nou al hier gevind het.  Mense ry ook hier op die strand.  Op een plek sommer bo-oor `n rob.  Ek hoop die rob was al dood voor die tyd... Ek het immers al `n paar robbe langs die kus gekry wat bietjie op die strand kom lê het om te rus.

By die koördinate aangekom waar ek en my pa besluit het ons moet slaap, het ek `n valleitjie tussen die duine gesoek en vir my `n skuiling gebou.  Ek is reg om nog lank te wag.  My pa het my laat weet oom Herman-hulle eet eers iets in Klawer.  Hulle sal oor twee ure hier wees.

Ek lees maar `n bietjie.

Eindelik bel my pa.  Hulle is amper hier.  Ek moet my location stuur op my foon en pad toe kom.  Dis nog `n hele entjie se stap na die grondpad toe.  Deur digbegroeide duine.  Omdat ek bang is hulle ry verby hardloop ek deur die bossies en sand.  Op en af oor die duine.  Twee vaalribbokke spring verskrik weg agter die bosse waar hulle geskuil het.  My hart gaan staan in my keel...

Nog van ver af sien ek my pa verby ry.  Daar is niks wat ek kan doen nie...  Dan draai hulle gelukkig om en kom terug.  Ek wag vir hulle.  Maricia hulle is nog nie daar nie.  Sal nog so `n tydjie vat.  My pa en Salomien stap saam met my strand toe.  Gelukkig het ek geleer van `n vorige ondervinding waar ons gestrand was langs die see hoe moeilik dit is om jou tent tussen die duine te vind en het ek my skuiling se posisie gemerk op die gps.  Nou was dit nie so moeilik om die goedverskuilde plekkie te vind nie.  Ek wys vir hulle die vaalribbokskedel wat ek gevind het.  Trots gaan sit ek in die skuiling wat ek van my stapstokke gebou het.  Veilig teen die brandende son en sandblasting wind.

`n Uur later daag Maricia se gesin op.  Hulle gaan vir die volgende twee nagte by my pa-hulle in die Boersmangrotte slaap, terwyl Maricia haar vuurdoop kry saam met my.
Ons tente was vinnig opgeslaan.  Daarna het ons op `n duin gaan sit en gesels. Nogals lank.  Die wind het net liggies gewaai.  Daar was natuurlik baie om oor te praat: my ondervindinge, raad en die pad vorentoe.  Ook nuus van my vriende uit die Kaap en Pretoria.

Dit was lekker om vir `n slag dinge saam met iemand te doen.  Te toets vir nurdles, kos te maak.  Te gesels.  Selfs die tandeborsel met seewater was spesiaal.  Al het dit aaklig gesmaak.

Toe ons die potte in die see gaan was het, het ons soos klein kindertjies vir die branders weggehardloop om nie nat te word nie.

Toe ek heelwat later badkamer toe gaan in die duine, hoor ek `n motorenjin brul.  Ek loop versigtig nader en sien hoe `n bakkie in die sand vassit.  Tussen die duine.  Wat soek die mense hier?  In die middel van nêrens.  Gelukkig is daar reeds `n ander bakkie wat hulle uitsleep en hoef ek nie my teenwoordigheid te verraai nie.  Sonder `n woord draai ek om.  Terug na ons veilige skuilplek.

Van waar ons tente gestaan het, kon ons Doringbaai se ligtoring duidelik in die verte sien skyn.  `n Helder baken in die donkerte hier rondom ons.  Vanaand is daar nie mis nie.  Die sekelmaantjie van die afgelope paar dae is besig om voller te word.  Die melkweg met sy miljoene sterre duidelik teen die donker nag.  Ek voel soos altyd God se nabyheid.  Voel veilig by Hom.  Die sterre soos sy oë op my. 

Maar dit was lekker om my niggie hier by my te hê.  Ons kom al van kleintyd af baie goed klaar.  Sy is die toughste meisie wat ek ken.  Dis hoekom ek vir haar gevra het om saam met my te stap.

Môre gaan `n goeie dag wees.  Ek het iemand om saam met my te stap...

Woensdag 27 Des 2017

Ek bel my pa.  Maricia is op.  Klaar.  My dapper niggie kan nie meer nie.  Die afgelope klompie kilometer deur die dik sand was net te veel.  Hoe lank sy nou al so voortgesukkel het sonder om my te sê, weet ek nie.  Maar as Maricia opgee dan is dit ernstig.  Sy is geestelik van die sterkste mense wat ek ken...

Dit het begin met haar heupe.  In die potjie.  Daar waar jy nie met salfies en massering kan bykom nie.  Sy het anders begin loop en so haar knieë ooreis.  Die spiere en liggamente agter haar knieë het begin pyn.  Haar kuite.  Later was dit so seer dat sy nie eens meer haar voete gevoel het nie.  Haar bene vorentoe kon beweeg nie.

Ek het gesien sy begin stadiger stap, maar ek het gedink sy is moeg.  Om haar te spaar het ek pad toe beweeg en vir `n tydjie daar gestap.  Selfs deur hekke en drade geklim om op Donkiebaai Privaat Natuurreservaat se gronde te stap.  Om Kanon en sy rotsagtige strand.  Dit het beter gegaan op die gelyk grond.  Sy het beter gelyk...

Maar `n tydjie daarna moes ons weer strand toe.  Ons stap `n lang stuk deur die veld om mense te vermy.  Die bordjie by die hek waar ons nou net deurgeklim het, het nie verniet gesê “Private Road.  No Entry.  Trespassers will be prosecuted” nie.  Ons loop oor `n strandgedeelte met baie mosselskulpe.  En krewe.  Dooie heel krewe.  So baie soos ek nog nooit gesien het nie.  En `n blaasopie.  Was hier onlangs `n rooi gety?  Het `n stroom hulle almal hier uitgespoel?  Of het hulle uitgeloop soos al by Elandsbaai gebeur het?  En hoekom net hier?

Ons stap aan.  Die strand verander weer.  Ons het `n keuse.  Dik sand toe...  Of die skuins harde sandoppervlak by die water.  Moordend op jou hele “chassis”.

Ons kies die dik sand.  Die pyn vreet weer aan Maricia.  Ek sien dit aan haar manier van loop.  Sy raak agter.  Ons stap al stadiger.

Rus gaan nie help nie.

Sy kan nie verder nie.

Maar wat nou?

Ons is hier op `n verlate strand, ver van enige paaie af.  Ek kyk op my kaart.  Ek weet omtrent waar ons is...  Om die beskawing te bereik moet ek omtrent 10 kilometers met haar deur duine ploeter of deur die diksand strandlangs na Deurspring se vakansiehuise.
Ons sal `n keuse moet maak.  En gou ook.  Hier is nog net twee plekke bymekaar waar my pa met die motor by ons kan uitkom.  Daarna sal Maricia moet klaarmaak.  Nog omtrent tien tot vyftien kilometer stap tot by Lambertsbaai.

Ons stap `n entjie aan en kom by `n kampeerplekkie teen die strand af.  Mense.  Hulle kyk ons verwonderd aan.  Niemand steek `n hand uit of kom praat met ons nie...

Ons is indringers.  Hulle het duur betaal vir hulle privaatheid...

Hier is verskillende paaie binneland toe.  Maar dis nog steeds kilometers grootpad toe.
En ek kan sien sy kan nie meer nie...

Maricia wil my nie terughou nie.  Dis `n moeilike besluit.  Maar die regte een.

Haar lyf wil nie meer nie...

My pa-hulle is enigiets tussen 80 en 100 km hiervandaan.  En `n groot deel is bitter slegte grondpad...

Ek bel hom.

“Ons kom.  Stuur my jou location.”

Na `n tydjie:  “ Sorg dat Maricia OK is.  Sal laat weet wanneer ons oppad is.”

`n Tydjie later: “Ons is oppad.  Maak seker sy is veilig.  Stap aan.  Jy het nog ver om te gaan.”

Ek wil nie regtig nie, maar die GPS wys dat ek nog 5 ure se stap oor het vir die dag.  Deur dik sand.  Maricia het genoeg water en kos.  Ook haar tent en slaapsak as sy dit sou nodig kry.  Die kus lyk verlate.  Hier iewers is darem “mense”.  Sy behoort OK te wees.

Teen die tyd dat ek teësinnig wegstap, is my pa-hulle omtrent `n halfuur weg.  Dis darem nie te lank nie...

`n Entjie verder is `n gesinnetjie besig om `n tent op te slaan in `n privaat karavaanpark.  Ek weet nie of die man en vrou stry gekry het met die opslanery nie, maar toe ek nader kom vra die man vir my waarnatoe ek gaan en of ek nie asseblief sy vrou ook wil saamvat nie...

Die gevoel van bekommernis oor Maricia gaan nie weg nie.  Die stupid foon van my sukkel ook.  Dit wil nie meer whatsapp nie.  Ek probeer bel.  En weer.  En weer.  Dis net `n gekraak oor die foon.  Ek kan nie uitmaak wat my pa sê nie.

Ek kry `n whatsapp...

“Ons kan nie by haar uitkom nie.  Ons is reg oor die plek, maar hier is `n hoë heining.  Die hekke verder terug is almal met dik kettings gesluit.”

Moet ek omdraai?   Ek het intussen al meer as vier kilometers afgelê.  Deur dik sand. 
Ek is bekommerd.

Ek probeer weer bel.  Kom nie deur nie.  Net `n gekraak.

Ek kry weer `n boodskap:  “Gert Engelbrecht, eienaar van Sewenputs Natuurreservaat, weier om ons op sy gronde toe te laat.  Ons kan nie by Maricia uitkom nie.”

Ek is woedend.

“Het pa vir die oom gesê dis `n noodsituasie.  Sy kan nie stap nie.”

My Pa: “Ons het!  Hy gee nie om nie.  Hy het ons met `n string vloekwoorde weggejaag en weggery.”

Later:  “Ons bel Lambertsbaai se polisie.  En oom Giel.  Moenie worry nie.  Maak klaar.  Ons sal dit uitsorteer.”

Oom Giel Louw is die oom waar ek op Lambertsbaai slaap.  Tannie Elizma de Kock, `n hokkie-vriend van my se ma,  het dit vir my gereël.  Op die nippertjie.  Sy het gehoor ek en Maricia moet hier êrens tussen die duine slaap en het begin bel...

Maar wat bedoel my pa met “moenie worry nie?.  Hoe kan ek nie worry nie??  Dis my niggie wat daar langs die strand sit. Dit help nie ek draai om nie.  Ek is nou al `n paar uur se stap weg.  My pa sal `n plan maak.  Al moet hy die seeredding intrek...

Ek stap.  Maar kan nie die bekommernis afskud nie.  Ek stap al vinniger.  Amper 7km per uur deur die los sand.  Ek sien Lambertsbaai `n hele entjie voor my en probeer bel.  Vir Maricia.

“Waar`s jy?”

“Nog steeds op die strand”.

Dis drie ure later!

As ek by Lambertsbaai kom kan ek dalk iets met oom Giel reël...

Net buite Lambertsbaai kry ek die boodskap:  “Ons het Maricia”.

Dankie tog.

Die “reddingspan”, my pa, oom Herman (Maricia se pa) en oom Hanu Conradie (my oom uit Kakamas) het die buurplaas, “Deurspring Natuurreservaat” gekontak.  Oom Jack Mellet, die opsigter, was binne oomblikke daar om hulle in te laat en het hulle vergesel tot by die naaste punt aan Seweputs NR.  Tot by die grensheining.  Vandaar het my pa en oom Herman kuslangs gestap tot by Maricia en haar teruggebring.

Die Here het weer gesorg.  Dankie oom Jack!

Terwyl ek deur Lambertsbaai na Strandstraat toe stap waar oom Giel woon, wonder ek oor Gert Engelbrecht van Seweputs NR.  Watse soort mens is hy dat hy nie mense in nood wil help nie?  `n Meisie van negentien jaar... Wat het hom sover gedryf?  Of is hy maar net so `n slegte mens?  As hy my pa-hulle om een of ander rede nie vertrou het nie, kon hy mos saamgery het om seker te maak my pa-hulle rig geen skade aan nie.

Dis nie die eerste keer op hierdie tog dat ek by myself dink:  “Ek verstaan nie mense nie.”
Maar Maricia is veilig.  Dis al wat tel.

En ek moet oom Giel se huis kry.  Ek het nie `n idee waar dit is nie.  Ek sal langs die oom verby stap en nie weet dis hy nie...  Nog nooit gesien nie.

Ek loop vir `n tydjie agter my neus aan in Lambertsbaai.  Nie heeltemal seker waarnatoe om te stap nie.  Ek moet definitief `n ander foon kry.  Dit reload nou ook heeltyd.  Ek kry nie gebel of gewhatsapp nie.

Skielik kan ek weer bel.

My pa beduie:  Stap tot by die hoë toring van die fabriek by Bird Island.  Vandaar af stap jy see toe.  Kaap se kant toe.  Die pad wat jy daar kry is Strandstraat.  Soek vir `n huis met `n gazebo met groen skadunet oor.  

Ek stap.  Kry die fabriek.  Sien die Malgasse draai oor Bird Island.  Ek kan sommer sien hier is duisende.  Toe ons laas in 2011 hier was, was hier so min, ons het omtrent `n rand per Malgas betaal...

Ek kry die huis met die skadunet oor die gazebo.  Die man kyk my vreemd aan... Die mense weet nie van my nie... “Skuus oom.  Ek is seker by die verkeerde plek”. “Ek dink so” sê die oom met `n laggie.

Ek stap aan.  Voor my in die pad staan twee mans.  Hulle glimlagte groter as die banier wat hulle vashou.

“Finish – Tour de West”

Weskus gasvryheid.  Eindelik...

`n Halfuur later daag my pa-hulle met Maricia by oom Giel, tannie Marlene en hul seun Johan op.  Toe kuier ons eers lekker onder die gazebo.  Natuurlik moes juffrou Augustyn, een van my gunsteling-onderwyseresse wat op Lambertsbaai vakansie hou, ook kom kuier.  Hulle is oom Giel-hulle se bure in Bellville.

“Waar`s Jacobus?  Waar`s my kind?”, was haar eerste woorde toe sy en haar man daar opdaag.  Sy is nog nie eens behoorlik uit die motor nie, toe vra sy al.  Die kort juffroutjie omhels my.  Dit was wonderlik na hierdie uitdagende dag.

Maar daar wag nog `n verassing op ons...

Oom Giel en tannie Marlene wil ons bederf en het by Muisbosskerm bespreek.  Tertius Turner , eienaar van die gewilde en beroemde eetplek, was dadelik vuur en vlam toe hy van “Footsteps to Good Hope” hoor.  Die stappers kan gratis kom eet.  Hulle sponsor.

Onbeskryflik.  Dis al wat ek kan sê.  Die atmosfeer.  Die kabeljou en tunasteaks.  Die rollmops (suur haring).  Gebakte stokvis.  Calamari.  En natuurlik die potbrood.  Dit was tannie Marlene se belangrikste dis.  Saam met boontjiebredie en soetpatat.  Sy hou nie juis van seekos nie.  Allergies vir vis...

Worsie Visser se liedjie “Ou Edward se skerm” speel oor die speakers.
“As die suidoos jou daar uit waai.  
Ons roep daai plekkie mos Lambertsbaai. 
Die koue seewater wat daar aan die Weskus is.  
Daar vang ons snoeke en lekker hotnotsvis. 
En met die Olifantsrivier hier in ons land, sal sy wyn jou gat so lekker stamp.  
En in die Muisbosskerm daar sing ons saam.  
Dis hier waar tradisie nog regop staan...”

Oom Giel en tannie Marlene het hierrond grootgeword en albei in Leopoldville se klein plaasskooltjie skool gegaan.  Twee klasse:  Sub A tot standerd twee en standerd drie tot standerd vyf.  Hulle ken baie verhale van die kontrei en oom Giel is `n bobaas verteller.  Die ondeundheid straal uit sy oë.  Die kinders van Vredelust is bevoorreg om so `n onderwyser te hê.

So sorg die Here.

Na `n swaar dag, fisies en geestelik, bring Hy weer rustigheid in ons harte en gee Hy ons weer nuwe krag.  Bring Hy wonderlike mense, 'n Mellet,

die Louws en die Turners, op ons pad.

Baie dankie aan die Turners van Muisbosskerm.  Ons sal julle gasvryheid altyd onthou.
Dit was baie spesiaal.